Potrzebne:
5 niewielkich elementów mniej więcej wielkości tradycyjnej kostki do gry – mogą to być kostki, kamienie, większe nakrętki od śrub lub inne elementy
Nazwa hacele pochodzi od metalowych elementów podkowy końskiej. Inne nazwy tej gry to: ciupy, sztule, krypcie, koble, sztulki, hacle. Jest to gra zręcznościowa, w którą może grać jedna lub więcej osób. Była popularna w latach 80. XX wieku wśród dzieci i młodzieży. Wymaga wytrwałości od początkujących graczy. Gramy na piasku, ziemi, kocu, dywanie – byleby nie zedrzeć dłoni o twarde podłoże.
Gra polega na podrzucaniu jednego kamienia w górę i jednoczesnym zgarnianiu reszty z ziemi oraz łapaniu wyrzuconego kamienia w dłoń. Wygrywa ten, kto pierwszy przejdzie wszystkie etapy. Gra ma kilka etapów różniących się stopniem trudności. Jeśli jest więcej osób, pierwsza osoba wykonuje po kolei zadania, dopóki w którymś rzucie skusi, wtedy kolejkę przejmuje następny gracz. Kiedy gracz ma ponownie swoją kolej, zaczyna od etapu, w którym skusił w poprzedniej kolejce.
W pierwszym etapie bierzemy wszystkie pięć kamyków i rozsypujemy je na podłodze, tak by były blisko siebie. Wybieramy jeden z nich i trzymamy w dłoni. Wybrany kamień podrzucamy do góry. Zanim on spadnie, zgarniamy w tę samą dłoń kolejny kamień spośród leżących na ziemi i, trzymając go, łapiemy podrzucony kamień. Zgarnięty z ziemi kamień odkładamy na bok i powtarzamy ten sam krok, aż wybierzemy wszystkie kamyki leżące na podłodze.
Po tym etapie znów rozrzucamy kamyki na podłodze. Wybieramy jeden z nich i trzymamy w dłoni. Podrzucamy go do góry i zgarniamy z ziemi parę, czyli dwa kamyki na raz i, trzymając je, tą samą dłonią łapiemy kamień, który podrzuciliśmy. Po ruchu mamy mieć w dłoni trzy kamienie. Odkładamy na bok dwa zgarnięte kamienie i powtarzamy krok z kolejnymi dwoma kamieniami na podłodze. Może się zdarzyć, że kamienie leżące na podłodze są zbyt daleko od siebie, by w jednym ruchu zgarnąć naraz dwa kamienie. Wtedy po podrzuceniu kamienia w górę, zanim spadnie, możemy przesunąć kamyki leżące na ziemi bliżej siebie i szybko złapać z powrotem podrzucony kamień. Będzie nam potem łatwiej zgarnąć parę w dłoń. Nie wolno nam wziąć jednego kamienia z ziemi i go odłożyć. Rzut jest zaliczony, jeśli po nim w dłoni mamy albo jeden podrzucany kamień, albo wszystkie trzy.
Po tym etapie znów rozrzucamy kamyki na ziemi. Tym razem w jednym ruchu musimy zgarnąć naraz trzy kamyki z ziemi, a w kolejnym ruchu – jeden. Kolejność zgarnięcia jest dowolna.
W następnym etapie musimy z ziemi zgarnąć wszystkie cztery kamyki na raz.
Kolejne etapy są trudniejsze i różnią się od poprzednich tym, że zgarniętych podczas rzutu kamieni z ziemi nie odkładamy na bok, tylko cały czas trzymamy w tej dłoni, którą podrzucamy i zgarniamy kamienie. Rozrzucamy kamyki na ziemi. Bierzemy jeden w dłoń i podrzucamy go do góry, zgarniamy szybko w dłoń jeden kamyk z ziemi i łapiemy kamyk, który podrzuciliśmy. Nie odkładamy żadnego kamyka na bok! Teraz musimy jeden z dwóch kamyków trzymanych w dłoni podrzucić do góry, zgarnąć z ziemi trzeci kamyk i złapać podrzucony kamyk tak, aby ten drugi kamyk trzymany cały czas w dłoni nie wypadł. Tak samo robimy z kolejnymi kamykami.
Jeśli przejdziemy ten etap, powtarzamy to z parami. Rozrzucamy kamyki na ziemię, wybieramy jeden i podrzucamy go do góry. W tym czasie zgarniamy dwa kamyki i łapiemy podrzucony kamień. Tak samo, jak w pierwszym etapie możemy najpierw w jednym rzucie tylko przysunąć bliżej siebie dwa kamyki, a dopiero w kolejnym rzucie zgarnąć je. Mając zgarniętą parę, nie odkładamy jej na bok! Trzymając trzy kamyki w dłoni podrzucamy tylko jeden z nich do góry. Wtedy, trzymając dwa kamyki w dłoni, zgarniamy pozostałe dwa z ziemi i łapiemy podrzucony wcześniej kamyk. Mamy mieć w dłoni wszystkie pięć kamyków.
W następnym etapie zgarniamy w jednym rzucie trzy kamyki naraz, w kolejnym – jeden. Kolejność jest dowolna. Łatwiej jest najpierw zgarnąć jeden, a potem z tym jednym w dłoni zgarnąć trójkę. Po tym etapie w kolejnym zgarniamy wszystkie cztery kamyki naraz.
Jeśli przejdziemy te wszystkie etapy, zostaje nam na koniec najtrudniejszy etap. Bierzemy w dłoń wszystkie pięć kamyków. Musimy je podrzucić do góry w taki sposób, aby w trakcie lotu kamyków szybko odwrócić i wyprostować dłoń tak, aby na grzbiet dłoni złapać jak najwięcej kamyków. Po tym ponownie podrzucamy kamyki (tylko te, które zostały na grzbiecie dłoni w wyniku poprzedniego podrzucenia) z grzbietu dłoni do góry, odwracamy szybko dłoń i łapiemy wszystkie kamyki w dłoń.
Ta gra wymaga dużej zwinności i koncentracji. Łatwiej gra się zwykłymi kostkami do gry, gdyż mają ten sam kształt i wielkość. Doświadczeni i wprawieni gracze nie potrzebują w trakcie gry przysuwać kamyków bliżej siebie – zgarniają je w mgnieniu oka. Jeśli graczy jest więcej niż jeden, ćwicząc się w łapaniu kamieni nie mamy niezliczonej ilości prób – jeśli nie złapiemy, kolejkę przejmuje następny gracz. Wygrywa ten, kto pierwszy przejdzie wszystkie etapy.
Są różne wersje tej gry, można modyfikować liczbę etapów, zmieniać ten ostatni etap. Można wprowadzić punktację, wtedy wygrywa ten gracz, który będzie miał najwięcej punktów.
